Vandaag staat er een twee pagina’s groot artikel in het NRC over 3D printers: ‘3D printers, de knutselaars creëren een eigen industrie’. De link is niet digitaal beschikbaar, liefhebbers zullen de krant moeten kopen of deze in de bibliotheek er op moeten naslaan.
Mijn eerste kennismaking met een 3D printer dateert al weer van een aantal jaren geleden. De printer stond opgesteld in de van Nelle Fabriek in Rotterdam. Onze gastheer van die dag sprak trots en vol eerbied over het apparaat, maar ook over de fijngevoeligheid en de aanschafprijs. We bleven allemaal op gepaste afstand staan, bang dat we waren dat een kleine beweging van een van ons het peperdure apparaat schade zou berokkenen.
Tegenwoordig kun je al voor een slordige duizend euro een eenvoudige 3D printer aanschaffen. Nederland heeft het begrip Fablab en 3D printing heel snel geadopteerd. De Fablab beweging is wereldwijd, opgestart vanuit het MIT. In een Fablab kunnen gebruikers aan de slag met o.a 3D printers, vinyl- en lasersnijders. Opvallend zijn het grote aantal early adopters in Nederland. Kijk maar eens naar het kaartje waarop de wereldwijde verspreiding van Fablabs staat aangegeven. Het is een grote kluwen van hits in noord west Europa en als je inzoomt blijkt Nederland met name voor die kluwen verantwoordelijk te zijn.
Aanvoer voor de 3D printer, nu nog draad straks een 3D geprint product
Gebruikers van Fablabs delen de ontwerpen en bijbehorende software on-line. Auteursrechten en patenten zijn daarbij niet meer relevant. We hebben het hier feitelijk over crowdsourcing. De opmars naar een nieuwe maatschappij waarin we door te delen gezamenlijk groeien en er als samenleving op vooruitgaan. Maar voordat de lezer op het verkeerde been wordt gezet: naast de wereldwijde FabLab beweging zijn er inmiddels ook tal van labs waar 3D printing mogelijk is zonder dat de ontwerpen on line worden gedeeld.
In het najaar van 2011 hebben we in Zwolle met behulp van een subsidie van de provincie Overijssel en de gemeente voor de duur van twee weken een mobiel FabLab naar Zwolle kunnen halen. Eerst was er een soort van aarzeling, wat is dat? Wat kan je ermee? Is dat leuk? Ja een Fablab is leuk. Het prikkelt de fantasie. Het zet aan tot ontwerpen en creëren. Het maakt de gebruiker tot producent en consument tegelijkertijd. Toen de eerste vragen waren beantwoord liep het storm. We konden elke dag een workshop met een groep ondernemers, kunstenaars of studenten inboeken. Niet dat 3D printing in Zwolle in 2011 geheel en al onbekend was. 3D printers stonden al in de werkplaatsen van de onderwijsinstellingen en in diezelfde periode werd ook in het Polymer Science Parc Zwolle (PSP) een 3D lab ingericht. De onbekendheid met dergelijke producten was echter net als in de rest van Nederland nog groot. Inmiddels neemt de bekendheid toe. Zo ook in Zwolle. Het 3D lab in het PSP wordt steeds vaker bezocht en binnenkort zal ook een klein Fablab conform de uitgangspunten van de wereldwijde Fablab beweging in de creatieve broedplaats R10 worden gerealiseerd.
3D printer en producten uit het 3D lab in het Polymer Science Parc
De gevolgen van 3D printing worden onderschat. Te vaak nog wordt 3D printing geassocieerd met de creatieve sector. Dat het een speeltje voor kunstenaars en ontwerpers zou zijn. Dat is een vergissing. Het klopt dat het met name kunstenaars en ontwerpers zijn die als eerste de voordelen van het 3D printen onderkennen, maar ook de overige sectoren zijn zich steeds meer bewust van de ongekende mogelijkheden die 3D printing gaat bieden. Neem de zorgsector, wat te denken van een op maat geprinte prothese?
Denk nog een stukje verder en is er zelfs sprake van een omwenteling in de productieketen. De kopieermachine heeft het carbon en de schrijver overbodig gemaakt. De computer de secretaresse. Nu nog worden de producten die we kopen voor ons ontworpen en soms via vrij agressieve marketing door onze strot geduwd. Straks zijn we zelf aan zet. De 3D printer zal in elk huishouden staan. We ontwerpen de vorm die we willen, recyclen desgewenst oud materiaal, gooien het in de aanvoer naar de printer en printen het nieuwe product uit. Producenten van diverse gebruiksartikelen en de detailhandel doen er verstandig aan zich de stille opmars van 3D printing te realiseren. Feitelijk gaan 3D printing en het huidige tijdsbestel volledig hand in hand, we schakelen een deel van de productiekolom uit en trekken de regie weer naar ons zelf toe.